De meest voorkomende EPDM dakbanen op de Nederlandse markt:
In het kader van duurzaam bouwen verrijzen in Nederland steeds meer woonwijken waar bewuste materiaalkeuzen zijn gemaakt op het gebied van bouwmaterialen. De door het rijk en provincie opgestelde convenanten worden door gemeenten overgenomen en vertaald in zogenaamde milieuwijken. Enkele voorbeelden hiervan zijn wijken zoals Nieuwland in Amersfoort en Stadshage in Zwolle. Terwijl diverse onafhankelijke milieubureau's en de stichting SEV in het bijzonder zich hebben gebogen over welke producten vallen onder milieubewust bouwen, lijken bouwers en gemeenten zich vaak al verder te hebben verdiept in wat wel en wat niet mag. Op het gebied van dakafdichtingssystemen lijkt momenteel voor platte daken een lichte voorkeur te zijn voor EPDM (rubber) afdichtingen. In dit artikel zullen wij ingaan op de vraag wat EPDM is, de voor- en nadelen van het materiaal belichten en u inzicht te geven in deze materie.
EPDM Rubber is een synthetisch rubber, deze wordt verkregen door polymerisatie van Ethyleen, Propyleen en een Di Monomeer. Door het toevoegen van roet, zwavel en andere vulstoffen kan het mengsel vervolgens verwerkt worden tot een dakbedekking door het te kalanderen en te vulkaniseren. Bij het vulkaniseren verandert de rubbermassa van een thermoplastisch in een elastisch materiaal. Door de toevoeging van zwavel ontstaan bruggen tussen de EPDM moleculen en er ontstaat een netstruktuur. Hierdoor onstaan de specifieke eigenschappen die behoren bij een elastomeer kunststof.
Eigenschappen van EPDM dakafdichting
Sinds midden jaren zestig wordt dakbedekking van EPDM toegepast. Vanwege de lange ervaring met deze afdichting is ook een duidelijk beeld ontstaan in de vroegere problematieken. Tegenover een aantal specifieke voordelen staan ook de nadelen van EPDM. Een volledige stabiliteit voor extreme koude- en warme temperaturen geeft tevens aan dat dit materiaal niet zonder meer met brander of fohn op het werk aan elkaar te lassen is. Een elasticiteit van 400% is prachtig, maar wanneer deze spanningen vooraf in het materiaal bij produktie zijn ingebracht, ontstaan bij ondoordachte verwerking al heel snel problemen. Het rubber keert terug naar zijn spanningsvrije geheugen en op het dak onstaan zogenaamde krimpverschijnselen met alle gevolgen van dien. De algemene klachten met EPDM-dakbedekkingssystemen spitsen zich toe op loslatende overlappen, plooivorming en krimp van de dakbanen.
Ook de bij traditionele dakafdichtingen voorkomende waterlekkages als gevolg van slecht gemaakte en functionerende dakdetails zijn in het verleden voorgekomen. Door technieken te verbeteren zijn producenten erin geslaagd om deze specifieke problematieken aan het materiaal zodanig te verbeteren dat er weinig tot geen situaties voorkomen waarbij EPDM dakbedekkingssystemen niet toepasbaar zijn.
De van oorsprong bekendste naadverbinding is de in de fabriek gemaakte gevulkaniseerde naad verbinding. Hierdoor maakt men grote ongewapende prefab membranen. In verband met de verbetering van stabiliteit en inscheursterkte leveren enkele fabrikanten gewapende membranen. De laatste details op het dak worden of volledig gevulkaniseerd met speciale apparatuur, gelast met hete lucht met behulp van speciale dakbanen of wordt de naad verlijmd en afgekit. Met name deze laatste verbindingen zijn door onder andere Buro Dakadvies te Gorinchem als kritisch bestempeld. Vanwege het Nederlandse klimaat is het niet altijd mogelijk om deze naadverbinding te maken, doet men dit wel, dan verzepen lijm en kit verbindinding na verloop van tijd, waardoor met name lekkages ontstaan op de in het werk gemaakte detailleringen. Prefab membranen worden vaak toegepast bij geballaste daken met niet al teveel dakdoorbrekingen in het dakvlak.
Eind jaren zeventig is de eerste dakbaan geproduceerd met een SBS gecacheerde EPDM. De dakbaan is over de gehele breedte voorzien van een 2 mm dikke SBS bitumencoating. Hierdoor kan met hete lucht elke naadverbinding gemaakt worden en is het materiaal ook aan te sluiten op metalen detailleringen, zoals ontluchtingen en afvoeren. Ook wordt deze dakbaan veel toegepast bij bitumineuze systemen waar een extra duurzaamheid wordt verlangd. In dit product is gebruik gemaakt van een glaskoord wapening waardoor de stabiliteit en inscheursterkte van EPDM sterk verbeterd wordt. Deze dakbaan wordt vaak ingezet bij moeilijke dakvormen met veel dakdoorbrekingen in mechanische, geballaste en verkleefde systemen. Voor dit laatste verkleefde systeem is de dakbaan recent geïntroduceerd in een zelfklevende uitvoering.
Nadien zijn ook andere producenten eind jaren tachtig op de markt gekomen met lasbare systemen, door dakbanen te ontwikkelen met additionele lasranden en lasbanden. Deze dakbanen zijn aan de onderzijde voorzien van een polyesterweefsel waarbij aan beide zijden een lasrand met thermoplastische elastomeer is gefrabriceerd of in de overlap met een niet gevulkaneerde EPDM laag is gezet, waardoor lassen met hete lucht mogelijk is. Daar alleen langs één of twee zijden van de dakbaan te lassen is, worden ook aparte stroken meegeleverd die dienen om naadafwerkingen te maken waarbij de ingebouwde lasnaad gemist wordt. Ook deze dakbanen zijn geschikt voor elke dakvorm en kunnen zowel mechanisch, geballast en verkleefd worden.
Vanuit Amerika zijn de laatste jaren in Europa systemen gepresenteerd op basis van zelfklevende tapes. Tussen de gereinigde overlappen wordt een tape van zelfklevende butylrubberband geplaatst en aangedrukt. Het voordeel van deze lijmtechniek is dat op de kant en klare tapes overal evenveel lijm is geplaatst. Bij deze technieken wordt de kit achterwege gelaten. Wel zal voor een goede verwerking de buitentemperatuur belangrijk zijn en het goed reinigen van de overlappen (vanwege onder andere de betalking van deze Amerikaanse folies).
In de toekomst zullen binnen de EPDM markt veranderingen ontstaan. De verwachting is dat ook totaal lasbare systemen verder ontwikkeld zullen worden.Nu al worden mengsels van EPDM met andere kunststoffen zoals Polypropyleen geintroduceerd. Deze dakbanen bestaan uit gewapende EPDM elastomeer, gemengd met grijze P.P. Hierdoor zijn deze zoals plastomeren kunststoffen volledig te lassen met hete lucht. De mogelijkheden zijn, door gebruik te maken van mengsels, aanwezig om deze dakbanen in de toekomst in kleuren te gaan leveren. Volledig gevulkaniseerde EPDM, als elastomeer dakbedekking, kan alleen in zwart geleverd worden. Bij gebruik van kleurpigmenten, ter vervanging van roet, daalt de levensduur dramatisch.
Naar aanleiding van de huidige stand van techniek en de op de laatste bouw- en dakbeurzen getoonde produkten kunnen wij stellen dat de Europese industrie zich richt op de ontwikkelingen van thermische lastechnieken met behulp van hete lucht. De re- en downcycling is overigens inmiddels geregeld binnen de EPDM markt op Europees niveau. De Amerikaanse industrie richt zich volledig op tapes met zelfklevende butylrubberbanden.
Om in de Benelux meer informatie te geven omtrent EPDM dakbanen en de toepassingsgebieden hiervan hebben de producenten zich verenigd in de VESP (Verenigde EPDM Systeem Producenten). De doelstellingen van het VESP zijn de gezamelijke promotie van EPDM, kennis uitwisseling op zowel technisch als economisch terrein, en de representatie richting overheden. De VESP is momenteel vergevordert met het volledig recycleren van EPDM dakbanen en het realiseren van een centrale inname van oude dakbanen. Ook zullen binnenkort duurzaamheidsonderzoeken afgerond worden. (VESP secretariaat, Industrieweg 16, 8263 AD Kampen)
Voor zowel geballast als voor mechanisch bevestigde of verkleefde dakbedekking is binnen de EPDM (rubber) dakafdichting een goed systeem te vinden voor hellende en platte daken. Daar welliswaar de investeringskosten wat hoger kunnen liggen kan gezegd worden dat op langere termijn EPDM de meest economisch verantwoorde keuze voor daken is. In dit artikel hebben wij een uitleg gegeven van productontwikkelingen. Natuurlijk spreekt voor zich dat de belangrijkste taak weggelegd is voor de aanbrengende partij. In combinatie met een goed produkt staat de goede verwerker garant voor een langlevend daksystemen. Binnen de EPDM markt werkt de fabrikant om deze reden vaak samen met geauthoriseerde verwerkers en waakt over de juiste verwerkingsmethodieken.
Dit artikel is eerder verschenen in Bouw en Uitvoering (mei 1997)
Op de BMT website vindt u veel technische informatie, zoals 3D tekeningen met maten, materiaaleigenschappen en prijzen voor calculatie. Op aanvraag kunnen wij ook .dwg en BIM/Revit bestanden naar u opsturen.
U kunt alle informatie bekijken nadat u bent ingelogd.Heeft u nog geen account, meld u zich dan aan als lid.